باکتری D. rad : کاندیدای فضانوردان

این باکتری ها می توانند بر روی سیاره ی دیگری نیز زنده بمانند. در یک آزمایشگاه زمینی، دینوکوکاس رادیودورانس ها (D. rad ) در مقابل درجات بسیار شدیدی از تابش، دماهای بسیار شدید، بی آبی و قرار گیری در مقابل مواد شیمیایی سرطان زا زنده می مانند. به طور حیرت انگیزی، آن ها قابلیت بازسازی DNA خود را در زمانی در حدود 48 ساعت دارند. باکتری هایی مانند D. rad که به اکستریموفایل شناخته شده هستند از یک جهت به این دلیل برای ناسا جالب توجه هستند که ممکن است برای کمک به انسان های فضانورد برای زنده ماندن در جهان های دیگر مناسب باشند. یک نقشه ی جدید از DNA ی D. rad ممکن است به زیست شناسان این امکان را بدهد که مهارت های زنده ماندن آن ها را با توانایی تولید دارو، آب پاک و اکسیژن تقویت کنند. در عین حال آن ها به طور ژنتیکی مهندسی شده اند تا به پاک کردن تکه های کاغذ از جیوه ی سمی کمک کنند. احتمالاً یکی از قدیمی ترین شکل های حیات نجات یافته، D. rad ، به طور تصادفی در سال 1950 زمانی کشف شد که دانشمندانی که در حال بررسی تکنیک های محافظت غذا بودند نتوانستند به سادگی آن را از بین ببرند. در تصویر بالا، دینوکوکاس رادیودورانس ها به آرامی در حال تکثیر در یک بشقاب هستند.

منبع:ماهنامه نجوم

ابرهای نیلوفری بر فراز استرالیا

چه چیزی باعث ایجاد این ابرهای دراز و غیر عادی می شود؟ هیچ کس مطمئن نیست. گونه ای از ابر های نادر که با نام ابر های نیلوفری شناخته شده اند، می توانند تا طول 1000 کیلومتر کشیده شده و با ارتفاعی حدود 2 کیلومتر بالا تر از سطح دریا به راحتی ایجاد شوند. اگر چه خطوط ابر های بالا یکی از استثنایی ترین صحنات سراسر زمین را تشکیل داده اند چرا که از مکانی مناسب شاهد شکل گیری اولین توده ابر های نیلوفری بر فراز بورک (Burketown, Queensland) استرالیا هستیم که طبق پیش بینی ها هر پاییز بر فراز این منطقه تشکیل می شوند. وقتی توده های دراز افقی از جریان هوا در هنگام حرکت خود با هوایی سرد و مرطوب برخورد می کنند باعث ایجاد یک وارونگی لایه ای می شوند که طی آن دمای هوا شروع به تغییر غیر عادی در ارتفاع می کند. این توده ها و هوای مجاور آن می توانند شرایط خطرناکی را برای هواپیما ها ایجاد کنند. بر طبق شواهد به دست آمده ابر های نیلوفری با سرعت 60 کیلومتر بر ساعت و همراه با بادی آرام و قابل تشخیص حرکت می کنند. Mick Petroff توانسته است در تصویر بالا از تعدادی ابر نیلوفری از هواپیمای خود در نزدیکی خلیج کارپنتاریا (Gulf of Carpentaria) در استرالیا عکاسی کند.

منبع:ماهنامه نجوم

وال و چوب هاکی

NGC4631،کهکشان مارپیچی بزرگ و زیبایی است که از لبه دیده می شود . فاصله ی این کهکشان از ما 25 میلیون سال نوری است و در صورت فلکی تازی ها قرار دارد . شکل آن که همانند گوه ای کج شده است، یادآور یک شاه ماهی یا یک وال دریایی است. اما شکل اصلی آن شبیه کهکشان راه شیری است. در این تصویر رنگی خیره کننده، غبارهای میان ستاره ای تیره، هسته ی زرد رنگ و ستاره های جوان و آبی رنگ این کهکشان به خوبی قابل مشاهده است. کهکشان بیضی گون همدم این کهکشان با نام NGC 4627 ، در بالای کهکشان اصلی مشخص است. در سمت چپ و پایین تصویر، کهکشان دیگری با نام NGC 4656 دیده می شود. این کهکشان نیز اندکی با شکل طبیعی یک کهکشان تفاوت دارد و شبیه یک چوب هاکی دیده می شود. اعوجاج و درهم آمیختگی دنباله های گاز که در طول موج های دیگر قابل مشاهده است، نشان می دهد که این سه کهکشان در گذشته رویارویی نزدیکی داشته اند. همچنین کهکشان وال به عنوان کهکشانی با فوران های گاز داغ که در طول موج X قابل مشاهده است، شناخته می شود.

منبع:ماهنامه نجوم

شهر کسوف

در طول خورشیدگرفتگی 31 تیر ماه، سایه تیره ماه در حالیکه در مشرق میدوید در یک مسیر باریک در طول هند و چین و اقیانوش آرام رد انداخت. هنگ کنگ در جنوب مسیر سایه بود، بنابراین گرفت کامل در آنجا آشکار نبود، اما یک گرفت جزئی برای ساکنان بی شمار شهر هنوز لذت بخش بود. و زمانی که خیلی ها (بدون خطر!) آسمان را نگاه میکردند، تصاویر گرفت جزئی خورشید خود شهر را آراسته بود. در تصویر رو به پایین، که در ساعت 9:40 دقیقه به وقت محلی گرفته شده، یک آرایه قابل توجه از تصاویر خورشید گرفتگی توسط تابش در شبکه ای از پنجره های پوشش آسمان خراش رو به مشرق ساخته شده بود. جایگاه عکاس در طبقه بیست و هفتم برج دوم آرامش میباشد. منبع:ماهنامه نجوم

IC1396 و میدان ستاره ای اطراف آن

سحابی نشری IC1396 که در بالا سمت راست آشکار است، ترکیبی از گاز کیهانی درخشان و ابرهای غبار تیره میباشد که در وسعتی معادل صدها سال نوری پراکنده شده اند. ستاره هایی در این منطقه، تنها در فاصله حدود 3000 سال نوری زمین تشکیل میشوند. این تصویر زاویه باز همچنین جذب و دفع اطراف سحابی را ثبت کرده است. درخشش قرمز در IC1396 و همچنین سرتاسر تصویر توسط گاز هیدروژن کیهانی که ضربه های الکترون پرتاب شده توسط نور پرتوان ستاره ها را پس میگیرد، بوجود آمده است. ابرهای غبار تیره، گروه های چگال از ذرات دود مانند معمولی، در صفحه کهکشانهای مارپیچی هستند. در میان دسیسه اشکال تیره IC1396 ، سحابی بدن فیل در سمت راست مرکز سحابی قرار دارد. IC1396 در بالا و دوردست صورت فلکی قیفاووس قرار دارد.

منبع:ماهنامه نجوم

یک حمله ی لیزری به مرکز کهکشان

چرا این افراد در حال تیراندازی یک لیزر پرقدرت به درون مرکز کهکشان ما هستند؟ خوشبختانه، این به منزله ی نخستین گام در جهت جنگ کهکشانی تلقی نمی شود. بلکه ستاره شناسان در محل تلسکوپ بسیار بزرگ (VLT) در شیلی تلاش می کنند که اغتشاش های جو زمین را که همواره در حال تغییر است اندازه گیری کنند. تصویربرداری مداوم از اتم های در ارتفاع زیاد که توسط لیزر برانگیخته شده اند – و شبیه یک ستاره ی مصنوعی به نظر می رسند – به ستاره شناسان این امکان را می دهد که بی درنگ اثر محو کنندگی جو را اندازه بگیرند. این اطلاعات به آینه ی یک تلسکوپ VLT بازخور می شوند که پس از آن اندکی تغییر شکل داده شوند تا اثر این محو شدگی را به حداقل برسانند. در این مورد، یک VLT در حال مشاهده ی مرکز کهکشان ما بوده، و بنابراین محو کنندگی جو زمین در آن جهت مورد نیاز بوده است. هنگامی که از مرکز کهکشان ما به این رخداد بنگرید نباید از طرف ستیزه جویان بین کهکشانی انتظار هیچ صدمه ای را داشته باشید. در حقیقت نور این لیزر پرقدرت با نور خورشید ترکیب شده و این دو با هم تنها به درخشندگی یک ستاره ی دوردست و کم نور به نظر خواهند رسید.

منبع:ماهنامه نجوم

شهاب سنگ جزیره بسته بر روی مریخ

این سنگ ناشناخته بر روی مریخ چیست؟ تکه سنگ در انزوا نشسته است، روی سطح صاف قرار دارد و دارای شکل عجیب، اندازه بزرگ و بافت غیرمعمول است. تکه سنگ توسط مریخ نورد روبوتیک فرصت در حال گردش بر روی مریخ در اواخر ماه پیش کشف شده است. تصویر بالا هنگام آماده شدن فرصت برای بازرسی سنگ برداشته شده است. بعد از آزمایش پرتو ایکس، نمونه برداری و تحلیلهای شیمیایی، حالا سنگ توسط فرصت به عنوان یک شهاب سنگ افتاده از آسمان شناخته میشود. نام آن را جزیره بسته(Block Island) گذاشته اند، شهاب سنگ در حدود دو سوم متر طول دارد و حالا میدانیم که اساسا ترکیبی از آهن و نیکل دارد. این دومین شهاب سنگی است که توسط مریخ نورد کشف شده، و بسیار بزرگ است. فضاهای مسطح پهناور بر روی مریخ و زمین میتواند شهاب سنگهای بزرگ را نمایان کنند. فرصت به سفر خودش در طول Meridiani Planum بر روی مریخ ادامه میدهد و برنامه ریزی شده تا سال آینده به دهانه برخوردی تلاش(Endeavor) دست یابد.

منبع:ماهنامه نجوم.

مقارنه ماه و مشتری

شامگاه روز پنجشنبه 15 مردادماه 1388 همزمان با طلوع ماه کامل، سیاره مشتری نیز طلوع کرد،در این روز ماه در ساعت 20 و 5 دقیقه و کمی پس از آن سیاره مشتری نیز از افق شرقی طلوع کرد،

منبع:آسمان شب

کهکشان نامنظم NGC55

کهکشان نامنظم NGC55 به نظر بسیار شبیه به ابر ماژلانی بزرگ(LMC ) است. اما LMC حدود 180000 سال نوری از ما فاصله دارد و قمر به خوبی شناخته شده کهکشان ما، راه شیری است، در حالیکه NGC55 حدودا در فاصله 6 میلیون سال نوری ما قرار دارد و یکی از اعضای گروه کهکشانی حجار است. در نوردهی های عمیق، LMC به یک دیسک کهکشانی بسته بسیار شبیه است و در رده کهکشانهای نامنظم قرار داده شده است. در هر صورت، NGC55 حدود 50000 سال نوری وسعت دارد، تقریبا از لبه دیده میشود و در مقابل دید از روبروی ما از LMC نیمرخ باریکی دارد و به نظر مسطح می آید. LMC منطقه های بزرگ ستاره سازی از سحابی های نشری دارد، و به نظر می آید NGC55 نیز ستاره های جدیدی تولید میکند. این تصویر پر جزئیات کهکشان، یک هسته تابناک در نقطه تقاطع با ابرهای غبار، مناطق ستاره سازی صورتی رنگ، و خوشه های ستاره ای آبی جوان در NGC55 را مشخص میسازد.

منبع:ماهنامه نجوم

درون گودال برخوردی بارینگر

چه اتفاقی می افتد وقتی یک شهاب سنگ با زمین برخورد می کند ؟ معمولاً هیچ اتفاقی، چرا که اغلب شهاب سنگ ها بسیار کوچک هستند و گودال حاصل از برخورد آن ها نیز سریع فرسوده می شوند. با این وجود حدود 50 هزار سال پیش یک شهاب سنگ بزرگ ، گودال برخوردی بارینگر را در آریزنای آمریکا خلق کرد. همچنین به عنوان یک گودال برخوردی،بسیار شناخته شده است؛ وسعت دهانه این گودال برخوردی بیش از یک کیلومتر می باشد. تصویر بالا یک گروه گردشگری را نشان می دهد که در حال بازدید از داخل گودال بارینگر هستند . در سال 1920 گودال بارینگر به عنوان اولین عارضه برخوردی روی زمین شناخته شد. امروزه بیش از 100 عارضه ی برخوردی در سراسر کره زمین شناخته شده اند. نمونه سازی رایانه ای نشان می دهد مقداری از جسم برخورد کننده در هنگام برخوردی که سبب ایجاد بارینگر شده ، ذوب شده است. منبع:ماهنامه نجوم

یاپتوس قمر زحل: ماه نقاشی شده

چه اتفاقی برای قمر زحل، یاپتوس، افتاده است؟ بخشی از این جهان عجیب به تیرگی زغال بوده، در حالی که بقیه ی آن به درخشانی یخ است. ترکیبات مواد تیره ی آن مجهول است، اما طیف فروسرخ اشاره بر این دارد که احتمالاً حاوی گونه ای ترکیب تیره ی کربن است. یاپتوس همچنین، مرز استوایی غیرعادی ای دارد که آن را به چوب گردو شبیه کرده است. برای کمک به درک بهتر این قمر که از قرار معلوم نقاشی شده است، ناسا، فضاپیمای روباتیک کاسینی را که به دور زحل می گردد هدایت کرد که در سال 2007 تا 2000 کیلومتریش به سرعت پایین بیاید. در عکس بالا که از فاصله ی تقریباً 75000 کیلومتری گرفته شده، مسیر حرکت کاسینی به ما اجازه داده تا تصویری بی مانند از نیمکره ای از یاپتوس را که همیشه به دنبالش هستیم داشته باشیم. دهانه ی برخوردی عظیمی که در جنوب دیده می شود 450 کیلومتر گستردگی دارد و بر روی دهانه ی قدیمی تری با همان اندازه واقع شده است. ماده ی تیره که شرقی ترین بخش یاپتوس را پوشانده و به شکلی فزونی یافته دیده می شود، دهانه ها و ارتفاعات را به سان هم تیره کرده است. بازبینی های نزدیک تر نشان می دهد که پوشش تیره به طور مشخص استوای قمر را در بر گرفته و کمتر از یک متر ضخامت دارد. یک فرضیه ی ممتاز این است که ماده ی تیره به طور عمده از کثیفی هایی است که وقتی یخ به نسبت گرم، اما کثیف، تصعید می شود، از آن باقی می ماند. یک پوشش ابتدایی از ماده ی تیره ممکن است به طور مؤثری بر اثر تجمع پیوسته ی گرد و غبار شهاب سنگ های آزاد شده از قمرهای دیگر بر رویش نقش بسته باشد. این تصویر و تصاویر دیگری از پرواز کنارگذر یاپتوس کاسینی در حال مطالعه هستند تا مدارک حتی مهمتری را بیابند.

منبع:ماهنامه نجوم

خوشه‌ها‌ی ستاره‌ای NGC1313

هر ستاره از کهکشان مارپیچی میله‌دار NGC 1313همانند ذرات شن بر ساحل کهکشان٬ از دید دوربین پیشرفته‌ی نقشه‌برداری (ACS)٬ تلسکوپ فضایی هابل در این تصویر بسیار دقیق مجزا شده است. این تصویر منطقه‌ی درونی این کهکشان را نشان می‌دهد که که 14 میلیون سال نوری با ما فاصله دارد و گستردگی آن در حدود 10000 سال نوری است. توانایی منحصر به فرد هابل در تمیز دادن ستاره‌های منفرد در این کهکشان در گره‌گشایی از سرنوشت خوشه‌های ستاره‌ای که ستارگان پر نورشان در صفحه‌ی کهکشان در اثر فروپاشی خوشه پراکنده شده‌اند٬ به کار گرفته شده است. از کشف ستارگان و خوشه‌ها در این کهکشان می‌توان به شکل‌گیری ستارگان و تکامل خوشه‌های ستاره‌ای در کهکشان خودمان پی برد.

منبع: ماهنامه نجوم

کهکشانهایی در اسب بالدار

این منظره تلسکوپی آراسته و پهناور، کهکشانهای پراکنده آنسوی ستاره ها را در مرز شمالی صورت فلکی در اوج اسب بالدار(فرس اعظم) را آشکار میکند. در بالا سمت راست NGC7331قرار دارد. تنها در فاصله 50 میلیون سال نوری دورتر، کهکشان مارپیچی بزرگ یکی از کهکشانهای روشنی است که در لیست قرن هجدهم چارلز مسیه مشهور قرار نگرفته است. نمای آشفته گروهی از کهکشانها در پایین سمت چپ به نام پنج تایی استفان مشهور میباشد. در فاصله حدود 300 میلیون سال نوری، پنج تایی دیدنی یک برخورد چندتایی کهکشانی، با فعل و انفعالات قدرتمند و مداوم که برای یک تصویر فوری مختصر کیهانی ژست گرفته اند را روشن میسازد. در آسمان، پنج تایی و NGC7331 حدود نیم درجه از هم فاصله دارند.

منبع:ماهنامه نجوم.

ابط الجزا در صورت فلکی جبار، کاندیدای تبدیل شدن به یک انفجار ابرنواختری

تصویر بالا، بهترین تصویر از ابط الجوزا یک ستاره حجیم را که به آرامی تبخیر میشود، نشان میدهد. ابط الجوزا که به نام آلفا شکارچی نیز شناخته میشود، یکی از بزرگترین و روشنترین ستاره هایی است که میشناسیم. ستاره پرتقالی رنگی که به آسانی با چشم غیرمسلح در صورت فلکی شکارچی دیده میشود. تصویر اخیر بالا از تلسکوپ بسیار بزرگ در شیلی نه فقط چهره ابط الجوزا، بلکه یک دود بزرگ و قبلا ناشناخته از گازهای اطراف آن را نیز نشان میدهد. این دود نشانه های تازه ای از اینکه چطور یک ستاره پرجرم در آخر عمرش جرم از دست میدهد را نشان میدهد. یک سری از رصدها در طول دهه گذشته بطور معکوس نشان دادند که سطح ابط الجوزا به طرز قابل ملاحضه ای در حد یک ستاره متوسط، کوچک شده است. اگر ابط الجوزا، یک ستاره ابر غول سرخ در فاصله حدود 640 سال نوری، در مرکز منظومه شمسی بود، دود آن میتوانست تا بعد از مدار مشتری را پر کند. ابط الجوزا کاندیدای تبدیل شدن به یک انفجار ابرنواختری تماشایی در زمانی حدود چند هزار سال آینده است.

منبع: ماهنامه نجوم.

T ثور : یک ستاره در حال شکل گیری

چه اندازه یک ستاره به زمان شکل گیری خود شباهت دارد ؟ یک مثال در این مورد ستاره متغیر T ثور (گاو) است که با نور نارنجی رنگی در مرکز تصویر بالا مشاهده می شود. ستاره ای نارنجی رنگی که در مرکز این نمای قابل توجه تلسکوپی قرار گرفته ، نخستین نمونه از سری متغیرهای T ثوری است. یک ابر غبار زرد رنگ میان ستاره ای نیز، T ثور را احاطه کرده است که سحابی متغیر گوزن (NGC 1555/1554) نامیده می شود. بیش از 400 سال نوری دورتر از ما، در لبه این ابر ملکولی، هر دو ستاره و سحابی با تغییر پر اهمیتی در نور، دیده می شوند اما نه لزوماً به طور همان زمان ، این مسئله نیز به راز آلودی این ناحیه اضافه می کند. ستاره های T ثوری به طور کلی جوان شناخته می شوند ،با سنی کمتر از چند میلیون سال ؛ ستاره هایی مانند خورشید در این مدت تازه در مرحله ابتدایی شکل گیری خود قرار می گیرند. برای تحلیل بیشتر این تصویر، رصدخانه های فروسرخ با نگاه کردن به ناحیه نشان داده اند که خود T ثور جزوی از یک منظومه ستاره ای چند گانه است. به طور شگفت آوری به علت وجود یک گذرگاه گرانشی بسته در نزدیکی یکی از این ستاره ها ، ممکن است T ثور از این منظومه بیرون رانده شود. تصویر رنگی بالا از محدوده ای به طول 4 سال نوری گرفته شده است.

منبع: ماهنامه اخترشناسی ایران ( نجوم).

ستاره، غبار و سحابی در NGC 6559

هنگامی که ستاره ها تشکیل می شوند دوران حکمرانی دوزخ فرا می رسد. یک مورد در این رساله، ناحیه ی شکل گیری ستاره ها در NGC 6559 است. سحابی های نشری قرمز رنگ و تابناک هیدروژن، سحابی های بازتابی آبی رنگ غبار، سحابی های جذبی تاریک غبار، و ستاره هایی که از آن ها شکل می گیرند در بالا قابل مشاهده هستند. نخستین ستاره های پرجرمی که از گاز چگال شکل گرفته اند تابش پرانرژی و بادهایی را منتشر خواهند کرد که محل تولدشان را فرسایش می دهند، تکه تکه می کنند و آن را فرم می دهند. سپس منفجر می شوند. مرداب باقیمانده می تواند به همان اندازه که پیچیده است، زیبا هم باشد. پس از ده ها میلیون سال، غبارها بخار شده، گازها جارو می شوند، و تمام آن چه که باقی می ماند یک خوشه ی ستاره ای باز و عریان خواهد بود.

عکس از: Adam Block, Mt. Lemmon SkyCenter, U. Arizona

عکسهایی دیگر از طولانیترین کسوف قرن 21

هندوها در حال اجرای مراسم غسل و نیایش به هنگام کسوف

حيرت كودكان چيني

عکسهایی شگفت انگیز از طولانی ترین کسوف قرن 21 در شرق و جنوب شرق آسیا واقیانوس آرام

محمد سلطان‌الكتابي، شانگهاي، چين

حميد جديري خداشناس، نزديك به جزيره نادي، كشور فيجي

حميد جديري خداشناس، نزديك به جزيره نادي، كشور فيجي

بابك امين تفرشي، مركز كسوف، اقيانوس آرام

تصاویری از طولانی ترین کسوف قرن 21 در ایران

سجاد صابري، روستاي سه قلعه، خراسان جنوبي

محمد مهدي مطيعي، رصدخانه‌ي دانشگاه فردوسي مشهد

احسان رستمي‌زاده، شهداد، كرمان

پيمان نوروزي، بم، ايران

راه شیری برفراز برج شیطان

آیا برج شیطان در گذشته یک آتشفشان فعال بوده است؟ برج شیطان واقع در وایومینگ امریکا به خاطر ظاهرش در فیلمهایی مثل برخورد نزدیک مشهور است، منشا آن با برتری این نظریه که گدازه و دود سخت شده است که احتمالا هرگز برای تبدیل شدن به آتشفشان به سطح نرسیده، هنوز قابل بحث است. صخره روشنتر که قبلا گردنه چگال آتشفشان را فراگرفته بود، فرساییده شده و برج چشمگیر را ترک کرده است. بر فراز آن، نوار مرکزی کهکشان راه شیری در سراسر آسمان قوس انداخته است. بسیاری از اجرام برجسته آسمان نمایان هستند، که شامل رشته تاریک سحابی پیپ و سحابی سرخ فام مرداب در سمت راست برج نیز میشوند. خطه علفها و درختهای سبز در پیش زمینه، در حالیکه ماه ظاهر ابرها را روشن کرده است در نزدیکی افق سمت چپ برج نمایان هستند. برخلاف بسیاری از نقاط تاریخی بین المللی، کوه نوردان مجاز هستند که به برج شیطان صعود کنند.

منبع: ماهنامه نجوم.

NGC 1097:کهکشانی مارپیچی همراه با چشم مرکزی

چه اتفاقی در مرکز کهکشان مارپیچی NGC 1097 ، می افتد؟ هیچ کس مطمئن نیست، اما احتمالاً یک سیاهچاله پر جرم در آنجا قرار گرفته است. احتمالاً مواد که در بند جاذبه ستارگان هستند، در خود می رنبند و گاز های در مرکز نیز توسط ناحیه به شدت فعال اطراف سیاهچاله مرکزی گرم می شوند.در تصویر بالا که با رنگ های غیر واقعیی از مادون قرمز آمیخته شده است، تمام ناحیه مرکزی این کهکشان از دور مانند چشمی اسرار آمیز می ماند. در لبه سمت چپ کهکشان NGC 1097 جرمی آبی رنگ قرار گرفته که در واقع همدم کوچک کهکشانی آن و علت اصلی به هم پیوستن بازوهای بزرگ مارپیچی NGC 1097 است. در تصویر بالا این پیوند را می توانید از روی غبار ملتحب شده ای که با رنگ صورتی مشخص شده، مشاهده کنید. در فاصله 40 هزار سال نوری از مرکز بسیار بزرگ این کهکشان، جاذبه کهکشان همدم باعث تغییر در شکل کهکشان بزرگتر شده است که البته این امر باعث انهدام تدریجی خودش نیز می شود. NGC 1097 در فاصله 50 میلیون سال نوری از ما و در اطراف صورت فلکی کوره قرار گرفته است. عکس از: NASA, JPL-Caltech, SINGS Team SSC

اثر برخوردی مشتری از چشم هابل

این لکه تاریک در حال گسترش که اثر برخوردی جدید با مشتری است٬ ستونی از بقایای تجزیه شده‌ی یک سیارک و یا دنباله‌داری کوچک پس از برخورد با جو این غول گازی است. این مشخصه‌ی جدید مشتری که در منطقه‌ی قطب جنوب مشتری قرار دارد٬ بدست آنتونی وزلی- منجم آماتور استرالیایی- در تاریخ 28 تیر‌ماه کشف شد. سه روز پس از آن و در تاریخ 1 مرداد‌ماه کشف وزلی از سوی دوربین میدان باز 3 تلسکوپ فضایی هابل که به تازگی بر روی آن نصب شده است٬ دنبال شد و این تصویر بسیار دقیق از ستون بقایای در حال گسترش را خلق کرد. تخمین‌ها حاکی از آنند که شی برخوردی خود پهنایی در حدود چند‌صد متر داشته است. علائم برخوردی مشابهی نیز به هنگام برخورد تکه‌هایی از دنباله‌دار شومیکر- لوی 9 درتیر‌ماه سال 1373 بر روی این سیاره ایجاد شده بود. عکس: Nasa, Esa

6 دقیقه و 42 ثانیه

خورشید گرفتگی کامل 31 تیر 1388 طولانی ترین کسوف قرن بیست و یکم بود. در نقطه اوج کسوف در امتداد خط سایه ماه در میان اقیانوس آرام، ماه برای مدت 6 دقیقه و 39 ثانیه کاملا مانع خورشید شد. اما از عرشه این کشتی دریایی مدت زمان مرحله کامل کسوف طولانی تر شد و به 6 دقیقه و 42 ثانیه توسط حرکت کشتی در امتداد خط سایه رسید. این منظره پانوراما از صحنه، سوسو زدن تاج خورشید را در آسمان تاریک شده روز به همراه ابرهای روشن شده توسط آسمان روشن در افق دور در آن طرف سایه ماه نشان میدهد. عطارد نیز در نزدیکی خورشید کسوف کرده دیده میشود. زهره هم نزدیک بالای سمت راست لبه تصویر قرار دارد.

عکس: بابک امین تفرشی

تاج با عظمت

بیشتر عکس ها به اندازه ی کافی عظمت تاج خورشید را به تصویر نمی کشند. بهترین چیز، دیدن تاج از منبع اصلی آن در طول یک خورشید گرفتگی کلی است. چشم انسان می تواند خود را برای دیدن عوارض وفق دهد درحالی که فیلم عکاسی معمولاً این توانایی را ندارد. اما، به عصر دیجیتال، خوش آمدید. تصویر بالا ترکیبی از سی و سه عکس است که به صورت دیجیتال برای مشخص تر کردن عوارض کم نور خورشید گرفتگی کلی ای که در مارس 2006 به وقوع پیوست، تهیه شده اند. تصاویر تاج خورشید به طور دیجیتالی تصحیح شده اند تا تیرگی ها، موج ها و رشته های دورافتاده را افزایش دهند. جستجوگران سایه لازم نیست نگران شوند، چرا که هنوز هیچ راهی وجود ندارد که تصویر پردازی دیجیتال بتواند لذت موجود در تجربه ی یک خورشید گرفتگی کلی را تقلید کند.

عکس از: Koen van Gorp

سحابی مرداب در گاز٬ غبار و ستارگان

در پیکار ستاره ها و گاز و غبار در سحابی مرداب این عکاسان بودند که پیروز شدند. این سحابی خوش عکس که M8 نیز نام دارد، حتی بدون دوربین دو چشمی در صورت فلکی قوس(Sagittarius) دیده میشود. فرآیند پر انرژی تشکیل ستاره نه تنها رنگها را بلکه هرج و مرج را هم بوجود آورده است. گاز درخشنده قرمز، در بالای سمت چپ قسمت رنگی تقویت شده، نتیجه برخورد نور پر انرژی ستاره با گاز هیدروژن میان ستاره ای است. سحابی سه تکه نیز در دوردست سمت راست قابل مشاهده است. رشته غبار تیره که M8 را توری مانند میکند در جو ستاره های غول پیکر خنک و در باقی مانده انفجارهای ابرنواختری ساخته میشود. نوری که امروز از M8 به ما میرسد متعلق به 5000 سال پیش است. نور در مدت حدود 50 سال طول M8 را طی میکند.Florencio Rodil

عامل لکه سیاه رنگ در قطب جنوب مشتری چیست؟

شاید وقتی «آنتنی ویزلی»(Anthony Wesley)،یکی از رصدگران و عکاسان مشهور سیاره مشتری، در حال عکاسی از بزرگترین سیاره گازی منظومه شمسی بود نمی دانست چه چیزی در انتظار اوست. در واقع وی در سحرگاه 19 جولای/ 28 تیر ماه، زمانی که سیاره مشتری بالاترین ارتفاع خود را نسبت به سطح افق می گرفت و باعث می شد اغتشاشات جوی کمتری بر نور دریافتی از آن به ساکنین زمین تاثیر بگذارند، از مشتری تصویری تهیه کرد که شاید تاریخی ترین تصویر وی از آن باشد. در تصاویری که آنتنی ویزلی تهیه کرده بود لکه ای سیاه رنگ مانند لکه ایجاد شده در سال 1994 میلادی حاصل از برخورد دنباله دار شومیکر _ لوی 9 (Shoemaker-Levy 9) با جو مشتری، به خوبی مشخص شده بود در حالی که وی پس از مرور عکس هایش در 20 جولای/29 تیر به وجود این لکه اسرار آمیز پی برد. پس از وی منجمان آماتور دیگری هم با رصدهایی پی در پی وجود این لکه را تصدیق کردند.

با شواهد و اسناد ثابت شد این لکه از برخورد سیارک یا دنباله داری با جو سیاره مشتری به وجود آمده است. یکی از این دلایل بازتاب درخشان طیف مادون قرمز نور خورشید توسط این لکه است که تنها به دلیل غبار حاصل از برخورد سیارک یا دنباله دار می توان به وجود آید. ( لازم به ذکر است که در ناحیه فوقانی جو مشتری به صورت عادی غباری وجود ندارد.) یکی از مسئولین تلسکوپ مادون قرمز ناسا در هاوایی، در این باره می گوید:" این لکه تمام مشخصات برخورد دنباله دار شومیکر لوی را در 15 سال پیش داراست. قرار گرفتن ذرات غبار در ارتفاع زیاد شبیه به هیچ یک از وقایع آب و هوایی بر روی مشتری نیست." اگر این لکه توسط برخورد به وجود آمده باشد ممکن است تا روز های آینده توسط تند بادهای جو مشتری ناپدید شود.

اما یکی از عجیب ترین اخبار درباره این لکه سیاه بر روی مشتری، به کارگیری دوربین شماره 3 میدان دید باز هابل است که به تازگی توسط فضانوردان بر روی این تلسکوپ فضایی نصب شده بود. با این که هنوز این دوربین کالیبره نشده است اما در 23 جولای/ 1 مرداد تصویری فوق العاده از لکه سیاه رنگ مشتری گرفت که در آن جزئیات بسیار بیشتری نسبت به عکس هایی که از روی زمین تهیه شده بودند، وجود داشت. سناتور «باربارا میکلسکی»(Barbara A. Mikulski)، رئیس چند کمیسیون در مجلس سنا آمریکا، در این باره می گوید: "این به ما می گوید که فضانوردان و خدمه پرواز در مرکز پرواز فضایی گادرد توانسته اند با موفقیت تلسکوپ هابل را تعمیر کنند. من از این مسئله مغرورم و من نمی توانم برای تصاویر بعدی هابل صبر کنم." یکی از مسئولان مرکز فضایی گادرد ناسا می افزاید:" ما معتقدیم این شدت برخورد کم یاب است و ما بسیار خوشبختیم که توانستیم بقایای آن را با تلسکوپ هابل ببینیم. " «مت مونتین»(Matt Mountain)، رئیس موسسه تلسکوپ های فضایی علمی، وقت رصدی را با تلسکوپ هابل به گروهی از منجمان به سرپرستی «هیدی هامل»(Heidi Hammel) از موسسه تحقیقات فضایی در بولدر داد. که عکس بالا نتیجه کار این گروه با تلسکوپ فضایی هابل است. هیدی هامل معتقد است که تصاویر این تلسکوپ می تواند به پیدا کردن جواب این سوال کمک کند: این لکه سیاه چگونه به وجود آمده است؟ وی قرار است با کنار هم گذاشتن عکس هایی از این لکه در طول موج های مختلف به سوال بالا پاسخ دهد. تحقیقات این گروه تا کنون مشخص کرده اندازه جسمی که باعث ایجاد چنین لکه ای شده در ابعاد یک زمین فوتبال بوده و برخورد آن هزاران بار قوی تر از دنباله دار یا سیارکی بود که در 1908 میلادی در تونگسکا سیبری با زمین برخورد کرد. آخرین خبر از لکه سیاه: این لکه سیاه تا به حال ده ها هزار بار بزرگتر از زمانی است که سیارک یا دنباله دار مورد نظر با جو مشتری برخورد کرد.